دسترسی ها

* میزان کشفیات قاچاق‌ فقط یک درصد

‌برخی کارشناسان معتقدند اعلام اعداد و ارقام ثابت برای تخمین میزان قاچاق در طی سال‌های گذشته گویای آن است که فرآیند مبارزه با قاچاق کالا در کشور به نوعی وارد یک نوع روزمرگی شده که هیچگونه پویایی و تحرکی در آن وجود ندارد. از سوی دیگر آمار کشفیات قاچاق نیز چنگی به دل نمی‌زند.

داده‌های ارائه شده از سوی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نشان می‌دهد که ارزش ریالی پرونده‌های تشکیل شده در حوزه قاچاق حدود ۹ هزار میلیارد تومان است؛ این در حالی است که با یک حساب سرانگشتی (با فرض ثابت ماندن میزان قاچاق از سال ۹۸ و احتساب میانگین نرخ دلار در بازار آزاد در سال گذشته)، ارزش ریالی قاچاق در سال گذشته نزدیک به ۷۰۰هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود؛ با این حساب می‌توان ادعا کرد که فقط ۱ درصد از کالاهای قاچاق کشف و ضبط می‌شود و مابقی به راحتی در داخل کشور توزیع می‌شود.

در همین زمینه، میثم مهرپور، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، ضمن اشاره به لزوم مبارزه جدی با قاچاق به عنوان یکی از الزامات تحقق شعار سال، ارتقای جایگاه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز برای تحقق این امر را ضروری دانست و اظهار داشت: ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز باید به‌عنوان یک نهاد یا ستاد فرابخشی یا فرادستگاهی تلقی شود تا با استفاده از ابزارهای لازم، توان پاسخ‌خواهی از وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف را داشته باشد. درگذشته به نظر می‌رسید عملکرد ستاد به‌عنوان بخشی از وزارتخانه و به‌عنوان یک نهاد جایگاه و شأن لازم را ندارد، به همین دلیل خیلی جدی گرفته نمی‌شد.

وی افزود: از طرف دیگر جایگاه و شأن رئیس ستاد هم بسیار مهم است؛ زیرا برخی از تصمیماتی که گرفته می‌شود ممکن است در اولویت سایر دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها نباشد؛ درحالی‌که مسئله قاچاق باتوجه‌به آسیبی که می‌تواند به اقتصاد کشور وارد کند یکی از مهم‌ترین مسائل اقتصاد ایران محسوب می‌شود؛ ضمن اینکه باید به ستاد مبارزه با قاچاق کالا اختیارات کافی داده شود، نیاز است تا متناسب با آن از ستاد مطالبه شود؛ یعنی بر اساس یک برنامه زمان‌بندی شده ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز باید توضیح دهد و پاسخگو باشد؛ چراکه مبارزه با قاچاق کالا و ارز می‌تواند منشأ اثرات مثبت در اقتصاد کشور باشد.

* نقش قاچاق کالا در تلاطمات ارزی

مهرپور با بیان اینکه نباید نگاه صرفاً انتظامی یا نظامی به ماجرای قاچاق کالا حاکم باشد، توضیح داد: باتوجه‌به مشکلات ارزی کشور، اعدادی که به‌عنوان میزان قاچاق کالا به کشور تخمین زده می‌شود، اهمیت بالای پدیده قاچاق را نشان می‌دهد؛ زیرا ما به‌ازای کالاهای قاچاقی که وارد می‌شود، ارز از کشور خارج می‌کند.

مهرپور ادامه داد: بخشی از تلاطماتی که در بازار غیررسمی ارز وجود دارد به دلیل تأمین منابع لازم برای خرید کالاهایی است که تحت عنوان قاچاق وارد کشور می‌شود؛ از همین رو، مبارزه با قاچاق کالا می‌تواند به سیاست‌های کلان کشور از جمله موضوع ارز و مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد نیز کمک کند به عبارتی می‌توان گفت پدیده‌ای تحت عنوان قاچاق کالا یک موضوع اقتصادی است.

* آیا عملکرد ستاد در کنترل قاچاق تأثیرگذار بوده است؟‌

به گفته این کارشناس اقتصادی، درک درست از جایگاه و اهمیت قاچاق در اقتصاد ایران از اهمیت بالایی برخوردار است، به‌طورکلی باتوجه‌ به مسئله‌ای به وجود آمده در کشور (اقتصادی یا غیراقتصادی) و برای شرایط خاص یک ستاد ایجاد می‌شود؛ مانند ستاد مبارزه با گران‌فروشی و غیره. عموماً با رفع مشکل، ستاد آن هم منحل و جمع می‌شود؛ بنابراین مسئله ستاد را نباید یک مسئله همیشگی دانست.

مهرپور با اشاره به‌ضرورت معین‌بودن مدت فعالیت ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تصریح کرد: اگر با برنامه در بازه زمانی کوتاه‌مدت یا میان‌مدت میزان قاچاق کالا کاهش معنادار پیدا کند به معنای این است که عملکرد ستاد موفقیت‌آمیز بوده است، در غیر این صورت اگر ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به نهاد یا بخشی تبدیل شود که همواره بخواهد در اقتصاد کشور باشد به معنای به‌رسمیت‌شناختن پدیده قاچاق کالا در کشور است.

وی در خصوص آمار اعلامی قاچاق کالا اظهار کرد: طی سال‌های مختلف میزان قاچاق کشور اعدادی بین ۱۲٫۵ تا ۲۰ میلیارد دلار اعلام شد حتی در سال ۸۷ رقم بسیار بالای ۲۵ دلار برای قاچاق تخمین زده شد بود. حال این سؤال مطرح می‌شود که اگر امروز ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نداشتیم، چه اتفاقی رخ می‌داد؟‌ آیا شرایط خیلی بدتر از وضعیت فعلی بود؟

* ضرورت بررسی کالا در مبادی قانونی با دستگاه مخصوص

مهرپور با اشاره به اهمیت مبارزه با قاچاق کالا در کشور بیان کرد: بخش عمده‌ای از قاچاق کالا سازمان‌یافته بوده و از مبادی قانونی بندرگاه‌ها، اسکله‌ها و غیره انجام می‌شود؛ بنابراین وجود وسایلی که بتواند کالای قاچاق را از کالای قانونی تشخیص دهد بسیار اهمیت دارد؛ مانند ایکس ری که امکان تولید داخلی آن هم هست؛ اما متأسفانه ضعف جدی در این باره وجود دارد.

وی افزود: مقام معظم رهبری نیز در فروردین‌ماه سال ۹۶ به این موضوع اشاره کردند که بسیاری از کالاها بدون نظارت و بررسی این دستگاه‌ها وارد کشور می‌شود؛ یعنی حجم قابل‌توجهی از کالای قاچاق از این طریق وارد کشور می‌شود بنابراین نیاز است تا مبارزه با قاچاق کالا به یکی از مسائل مهم کشور تبدیل شود.

مهرپور با اشاره به فرابخشی بودن مسئله قاچاق بیان کرد: تبعات قاچاق کالا به تمام اقتصاد کشور اعم از اشتغال، مسائل ارزی، تولید و غیره اثرگذار است و آسیب وارد می‌کند؛ بنابراین زمانی که یک موضوع در این حجم از خود اثر منفی برجا می‌گذارد باید راه‌های مقابله با آن هم با آسیبی که به اقتصاد کشور می‌زند متناسب باشد درحالی‌که الان متأسفانه این‌گونه نیست.

این کارشناس اقتصادی دچارشدن ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به روزمرگی را یکی از ایرادات آن خواند و گفت: طبیعی است که مجرمان همیشه از قانون یک‌قدم جلوتر هستند ازآنجا که راه‌های قاچاق کالا به کشور به‌روز می‌شود بنابراین نیاز است تا قانون‌گذار و مجری قانون نیز به‌روز شوند؛ بنابراین تحرک، پویایی و به‌روز بودن ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز امر مهمی است که حتماً باید لحاظ شود.